Η συγκινητική ομιλία της εκπαιδευτικού Ζαχαρένιας Κεφαλογιάννη στην επέτειο για τα 69 χρόνια από το Ολοκαύτωμα των Ανωγείων. Η μαρτυρική κοινότητα και ο αγώνας των κατοίκων της, έχει πολλά να διδάξει στη σύγχρονη Ελλάδα, στην οποία τα φαινόμενα φασισμού αυξάνονται συνεχώς.
Η ομιλία της κ. Κεφαλογιάννη:
«Tιμάμε, σήμερα, την 69η Επέτειο του Ολοκαυτώματος των Ανωγείων από τα ναζιστικά στρατεύματα Κατοχής στις 13 Αυγούστου 1944.Kατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, οι Κρητικοί έγραψαν μία από τις ηρωικότερες σελίδες της ιστορίας τους, τη Μάχη της Κρήτης 20 Μαΐου-1 Ιουνίου 1941. Και οι Ανωγειανοί, πιστοί στις αρχές και στις αξίες της ιστορικής τους μοίρας, βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του αγώνα, καθώς πολέμησαν για την υπεράσπιση του Ηρακλείου και στη Μάχη του Λατζιμά στο Ρέθυμνο. Οι Ανωγειανοί από νωρίς οργάνωσαν (1941) αξιόμαχες αντάρτικες ομάδες, οι οποίες στελεχώθηκαν από ανωγειανούς και ανωγειανές, όπως η Ανεξάρτητη Ομάδα Ανωγείων (Α.Ο.Α.) «ο Ψηλορείτης» και το Ε.Α.Μ.-Ε.ΛΑΣ, που προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες στον απελευθερωτικό αγώνα της Κρήτης για την αποτίναξη της ναζιστικής κατοχής.
Πολύ γρήγορα το χωριό φιλοξένησε πολλούς Αυστραλούς, Νεοζηλανδούς, Εγγλέζους, που φυγαδεύονταν από τα νότια παράλια της Κρήτης. Τ’ Ανώγεια έγιναν κέντρο αντίστασης κατά των Γερμανών και κέντρο της αγγλικής κατασκοπείας στην Κρήτη. Oταν ο Νίκος Καζαντζάκης επισκέφτηκε τα Ανώγεια ως υπεύθυνος της Κεντρικής Επιτροπής για τη διαπίστωση των Γερμανικών ωμοτήτων κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Κρήτη, σημείωσε χαρακτηριστικά:
«Το μεγαλύτερον χωρίον της Κρήτης, τα ΑΝΩΓΕΙΑ, εις τα σύνορα των νομών Ηρακλείου και Ρεθύμνης, με 940 οικίας και 4.000 κατοίκους έρχεται χρονολογικώς πρώτον των κατά την περίοδον ταύτην καταστραφέντων συνοικισμών της νήσου. Οι Γερμανοί δεν είχον εγκαταστήσει εδώ μόνιμον φυλάκιον, μόνον μπλόκα έκαμνον από καιρού εις καιρόν. Το πρώτον έγινεν εις τας 16/2/42, οπότε, καταζητούντες 8 άτομα, συνέλαβον τα 5 εξ αυτών και άλλους 4, τους οποίους εφυλάκισαν επί δύο μήνας. Η εις το χωρίον επιβληθείσα εξ αρχής αγγαρεία ήτο να προσέρχονταιι καθ’ εκάστην 500 άνδρες και να εργάζωνται διά λογαριασμόν των Γερμανών. Οι Ανωγειανοί όμως, δεν προσήρχοντο, …..οι κάτοικοι ουδεμίαν προθυμίαν έδειχναν να συμμορφωθούν προς την διαταγήν. Φυλακίσεις γερόντων και γυναικών του χωρίου εν Ρεθύμην προς εκβιασμόν, ουδέν αποτέλεσμα έσχον. Δι αυτό εξεδόθη απόφασις κατά τας αρχάς του 1943, να κατεδαφιστούν 16 οικίαι των Ανωγείων προς σωφρονισμόν και προειδοποίησιν.
Επειδή την διαταγήν αυτή ο Φρούραρχος Ρεθύμνης, απόγονος του κατά την μάχην του Πέτα τραυματισθέντος φιλέλληνος στρατηγού Νόρμαν, δεν έσπευσε να την εκτελέση, αλλ’ ελθών εις τα Ανώγεια, εζήτησε φιλικώς να πείσει τους κατοίκους να υπακούσουν εις την διαταγήν της αγγαρείας, μετετέθη αμέσως εκ της θέσεως του…)(Έκθεσις)
Στις 13 Φεβρουαρίου 1944 εισέβαλλαν στ Ανώγεια περίπου 1500 Γερμανοί στρατιώτες και, αφού κύκλωσαν αιφνιδιαστικά το χωρίο συνέλαβαν 13 αιχμαλώτους, ανάμεσά τους και τον αρχηγό της Ομάδας «ο Ψηλορείτης», Γιάννη Δραμουντάνη (Στεφανογιάννη), τον οποίον και εκτέλεσαν. Στην αρχηγία της διευρυμένης οργάνωσης τον διαδέχθηκε ο Μιχάλης Ξυλούρης(Χριστομιχάλης). Τον Απρίλιο του 1944, Βρετανοί αξιωματικοί με Κρητικούς αγωνιστές απήγαγαν λίγο έξω από το Ηράκλειο, τον Γερμανό στρατηγό Φον Κράιπε, τον οποίον μετέφεραν στ Ανώγεια, όπου με τη βοήθεια Ανωγειανών ανταρτών οδηγήθηκαν στον Ψηλορείτη, για να φυγαδευτούν από τα νότια παράλια στη Μέση Ανατολή. Ακόμη, στις 22 Ιουλίου 1944 πραγματοποιείται το σαμποτάζ της Πυργού με την ενεργό συμμετοχή Ανωγειανών

Εκείνος ο Αύγουστος του 1944 αποδείχθηκε σημαδιακός για την ιστορία των Ανωγείων. Στις 7 Αυγούστου, Ανωγειανοί αντάρτες συνέλαβαν και εκτέλεσαν 8 Γερμανούς και Ιταλούς, οι οποίοι με επικεφαλής το λοχία-φρούραρχο του Γενί Γκαβέ είχαν πάρει από τα Ανώγεια για αγγαρεία περίπου 50 γυναικόπαιδα. Η εννεαμελής ομάδα του ΕΛΑΣ Ανωγείων με αυταπάρνηση και αποφασιστικότητα, με επικεφαλής τον Μανόλη Μανουρά (Σμαιλομανόλη), θα παγιδεύσει τον Γερμανό λοχία των SS, γνωστό ως Σήφη, και την ομάδα του και θα ελευθερώσουν τα γυναικόπαιδα. Οι εχθροί σκοτώνονται και αιχμαλωτίζονται στην περιοχή Σφακάκι. Την επόμενη μέρα, 8 Αυγούστου 1944, Ανωγειανοί αντάρτες της Ανεξάρτητης Ομάδας Ανωγείων σε συνεργασία με Ρώσους κομάντος και τον Άγγλο υπολοχαγό Στανλευ Μος, πραγματοποιούν το σαμποτάζ της Δαμάστας, μία ακόμη από τις πιο αντιστασιακές ενέργειες κατά των Γερμανών, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό του Εμμ. Σπινθούρη(Νταμπακομανώλη) με τη γνωστή σε όλους περιπέτειά του, την ισοπέδωση του χωριού Δαμάστα και την εκτέλεση των αντρών που πιάστηκαν σε αυτό από τους Γερμανούς. Με απαράμιλλο θάρρος θα εξουδετερώσουν τρία γερμανικά αυτοκίνητα και ένα τεθωρακισμένο, που μετέφερε την αλληλογραφία του γερμανικού Στρατηγείου Ηρακλείου στην Διοίκηση του Φρουρίου Κρήτης στα Χανιά.
Από τα μέσα του 1944 φαινόταν ότι το αποτέλεσμα του πολέμου είχε ήδη κριθεί και τα γερμανικά στρατεύματα άρχισαν να εγκαταλείπουν την Ανατολική Κρήτη και να συγκεντρώνονται στην περιοχή των Χανίων. Κατά την αποχώρησή τους, όμως, διέπραξαν φοβερές καταστροφές χωριών, εκτελέσεις και βιαιοπραγίες με διάφορες προφάσεις, αν και ο πραγματικός σκοπός τους ήταν να διασφαλίσουν την αποχώρησή τους και να ερημώσουν πολλές περιοχές της Κρήτης ως τιμωρία και εκδικητική μανία, γιατί το φρόνημα των κατοίκων δεν είχε γονατίσει. Τη νύχτα της 12ης προς 13ης Αυγούστου 1944 δύο γερμανικά Τάγματα του 65ου Συντάγματος μεταφέρθηκαν με 30 αυτοκίνητα στο συνοικισμό Σείσαρχα του Δήμου Ανωγείων, με διοικητή τον Ταγματάρχη Μάρτεν. Οι Ανωγειανοί σκοποί αντιλήφθηκαν τους Γερμανούς και με το σύνθημα «οι τράγοι στ΄ αμπέλια», ειδοποίησαν τους κατοίκους και όλοι οι άντρες ανέβηκαν στο βουνό. Οι Γερμανοί έφτασαν με τα πόδια στ Ανώγεια , τα κύκλωσαν με διπλό κλοιό και εγκατέστησαν φυλάκια στους γύρω λόφους. Όταν ξημέρωσε η 13η Αυγούστου, Γερμανοί στρατιώτες άρχισαν να εισβάλλουν στο χωριό από διάφορες κατευθύνσεις και συγκέντρωσαν όλους τους εναπομείναντες κατοίκους στην πλατεία Αρμί. Ο ταγματάρχης Μάρτεν τους διάβασε τη διαταγή του στρατιωτικού διοικητή Φρουρίου Κρήτης Χ. Βάλτερ Μίλλερ:
“Επειδή η πόλις των Ανωγείων είναι κέντρον της Αγγλικής κατασκοπείας εν Κρήτη και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν τον φόνον του λοχίου φρουράρχου Γενί – Γκαβέ και της υπ’ αυτόν φρουράς και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το σαμποτάζ της Δαμάστας , επειδή εις Ανώγεια ευρίσκουν άσυλον και προστασίαν αντάρται των διαφόρων ομάδων αντιστάσεως και επειδή εκ των Ανωγείων διήλθον και οι απαγωγείς με τον στρατηγόν Φον Κράϊπε χρησιμοποιήσαντες ως σταθμόν διακομιδής τα Ανώγεια
διατάσσομεν Την ΙΣΟΠΕΔΩΣΙΝ τούτων και την εκτέλεσιν παντός άρρενος Ανωγειανού όστις ήθελες ευρεθή εντός του χωρίου και πέριξ αυτού εις απόστασιν ενός χιλιομέτρου.»
Χανιά 13 Αυγούστου 1944
Ο Στρατηγός Διοικητής Φρουρίου Κρήτης
Χ.Μίλλερ

Μετά την ανάγνωση της διαταγής, οι Γερμανοί συνέλαβαν 80 γέροντες, τους οποίους οδήγησαν στο Ηράκλειο και διέταξαν τα 2.500 περίπου γυναικόπαιδα που είχαν συγκεντρωθεί να σχηματίσουν φάλαγγα και με ισχυρή συνοδεία τους οδήγησαν στο Γενί Γκαβέ και τα εγκατέλειψαν. Οι άμαχοι Ανωγειανοί φιλοξενήθηκαν από τους κατοίκους των χωριών του Μυλοποτάμου, οι οποίοι επέδειξαν αμέριστη αλληλεγγύη στους ξεριζωμένους πρόσφυγες. Μέσα στο έρημο χωριό, οι Γερμανοί επιδόθηκαν σε λεηλασία των υπαρχόντων των νοικοκυριών, όπου μέρος τους πούλησαν σε μαυραγορίτες στο Ηράκλειο, ενώ τα πολύτιμα είδη τα μετέφεραν στο αεροδρόμιο Καστελλίου και από κει τα έστελναν αεροπορικώς στη Γερμανία. Μετά τη λεηλασία άρχισε το κάψιμο και η ανατίναξη των σπιτιών με εκρηκτικές ύλες. Στα σπίτια βρήκαν γέροντες και γερόντισσες που δεν μπορούσαν, καθώς ήταν ανάπηροι, ανήμποροι ή δεν ήθελαν να εγκαταλείψουν το χωριό, τους οποίους, αφού σκότωσαν, τους έκαψαν, ενώ εκτέλεσαν και 31 ομήρους, που είχαν αγγαρέψει για τη συγκέντρωση και τη μεταφορά της λείας τους. Η λεηλασία και η καταστροφή των Ανωγείων κράτησε 24 μέρες, από τις 13 Αυγούστου μέχρι στις 5 Σεπτεμβρίου 1944, οπότε και αποχώρησαν αφήνοντας πίσω τους ένα ισοπεδωμένο χωριό μέσα σε καπνούς και αποκαΐδια.
Μέσα σε 122 χρόνια περίπου οι Ανωγειανοί έζησαν τρία Ολοκαυτώματα, το 1822 και το 1867 από την εκδικητικότητα των Τούρκων και το 1944 από τους Ναζί κατακτητές, εξαιτίας του αγωνιστικού φρονήματός τους. Μετά την απελευθέρωση το ελληνικό κράτος σε ένδειξη πατριωτικής ευγνωμοσύνης θα απονείμει στ Ανώγεια τον Πολεμικό Σταυρό Πρώτης Τάξεως, οποίος αποτελεί τη μεγαλύτερη διάκριση και παράλληλα θα ανακηρύξει την κοινότητα σε Δήμο. Οι περισσότεροι Ανωγειανοί επέστρεψαν στο γενέθλιο τόπος τους και πάνω στα χαλάσματα ξανάκτισαν, για τρίτη φορά, το χωριό τους, αυτό στο οποίο ζούμε σήμερα εμείς και τα παιδιά μας.
Κυρίες και Κύριοι, Αγαπητοί Συγχωριανοί,
Το Ολοκαύτωμα των Ανωγείων το 1944 συνδέεται, από τη μια, με όλα τα ελληνικά Ολοκαυτώματα και την ηρωική αντίσταση των Ελλήνων στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και, από την άλλη, με τις θηριωδίες και τις φρικαλεότητες του ναζισμού στην Ελλάδα. Ενενήντα αναγνωρισμένες Μαρτυρικές Πόλεις και Χωριά της Ελλάδας, ανάμεσά τους η Κάντανος, η Βιάννος, τα Καλάβρυτα, το Δίστομο, το Δοξάτο, ο Χορτιάτης, και τόσα άλλα. Αλλά και τα ελληνικά Ολοκαυτώματα αποτελούν μέρος της αλυσίδας όλων των ωμοτήτων του Β Παγκοσμίου Πολέμου, εκείνου του ανείπωτου Ολοκαυτώματος της ναζιστικής γενοκτονίας.
Το Ολοκαύτωμα ήταν μια εκ προθέσεως, σχολαστικά σχεδιασμένη προσπάθεια για την ολοκληρωτική εξόντωση εθνοτήτων-στόχων.Μέσα σε αυτή τη λέξη έχουν στριμωχθεί εκατομμύρια ζωές και εκατομμύρια θάνατοι. Μοίρες ανθρώπινες, βασανιστήρια και πειράματα, πόνος και άγχος, θάνατοι αργοί και θάνατοι ακαριαίοι, εγκλεισμοί και ξεριζωμοί, ορφανά και μανάδες, θηριωδίες και τραγωδίες(όπως εύστοχα παρατηρεί ο Ν. Δήμου).Ξεκινώντας στα 1933, οι Ναζί δημιούργησαν στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία και σε όλη την Ευρώπη για την κράτηση πολιτικών κρατουμένων και «ανεπιθύμητων» πληθυσμών. Εκτιμάται ότι η Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος, όπως την αποκάλεσαν οι Ναζί στη διάσκεψη της Βανζέε 1942, προέβλεπε τη δολοφονία του 64% των Εβραίων της Ευρώπης. Οι Ναζί διεξήγαγαν σαδιστικά και θανατηφόρα «ιατρικά πειράματα», χρησιμοποιώντας κρατουμένους, συμπεριλαμβανομένων και παιδιών. Πολλά από αυτά τα πειράματα είχαν σκοπό να παράξουν «φυλετικά αγνά» μωρά ή να διερευνήσουν τις αντοχές του ανθρωπίνου σώματος στον πόνο, στον ακρωτηριασμό ή στη θερμοκρασία. Το Πρόγραμμα Ευθανασία Τ-4 ξεκίνησε με σκοπό να «διατηρήσει τη γενετική καθαρότητα» του γερμανικού πληθυσμού, μέσα από συστηματικές δολοφονίες Γερμανών πολιτών, που ήταν άτομα με αναπηρίες ή έπασχαν από ψυχικά νοσήματα. Από το 1939-41 πάνω από 200.000 Γερμανοί δολοφονήθηκαν στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος. Το ίδιο σκληρή και βάναυση ήταν και η καθημερινή ζωή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης με ξυλοδαρμούς, βασανιστήρια και ομαδικές εκτελέσεις. Εκτός από τα θύματα των Ολοκαυτωμάτων της Ελλάδας, θύματα του ναζιστικού Ολοκαυτώματος ήταν Εβραίοι, Σέρβοι, Πολωνοί, Ρώσσοι, Κομμουνιστές, ομοφυλόφιλοι, Ρομ και Σίντι (Αθίγγανοι), οι ψυχικά ασθενείς και σωματικά ανάπηροι, διανοητές και πολιτικοί ακτιβιστές, Μάρτυρες του Ιεχωβά, μέλη άλλων θρησκευτικών ομάδων, μέλη του Καθολικού και Προτεσταντικού κλήρου, συνδικαλιστές, μερικοί Αφρικανοί, κοινοί εγκληματίες, άνθρωποι που είχαν χαρακτηριστεί “εχθροί του κράτους”, και πολλοί που δεν ανήκαν στην Άρεια φυλή. Αυτοί οι άνθρωποι χάθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και σε μαζικές εκτελέσεις, σύμφωνα με τα εκτεταμένα αρχεία που κράτησαν οι ίδιοι οι Ναζί , και τα στατιστικά στοιχεία των χωρών υπό ναζιστική κατοχή.
Κυρίες και Κύριοι, Αγαπητοί Συγχωριανοί,
Έχει διεξαχθεί μεγάλη έρευνα για να εξηγηθεί το πώς συνηθισμένοι άνθρωποι, μέσα από τεχνικές προπαγάνδας, μπόρεσαν να συμμετάσχουν σε τέτοια αποτρόπαια εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, πως δηλητηριασμένοι από φανατικό μίσος εναντίων ανθρώπινων ομάδων, διέπραξαν εγκλήματα, θεωρώντας ότι έκαναν το καθήκον τους. Όπως παρατηρεί η φιλόσοφος Hanna Arendt (2009) «το ηθικό σοκ στην περίπτωση του ναζισμού δεν ήταν τι έκαναν οι επίλεκτες μονάδες των SS, αλλά το πόσο εύθραυστη αποδεικνύεται η προσωπική ηθική, η ευκολία με την οποία οι καθημερινοί άνθρωποι που δεν είχαν διανοηθεί ποτέ στην ζωή τους να διαπράξουν φόνο, προσαρμόστηκαν κι αντικατέστησαν το ου φονεύσεις, που ως τότε φάνταζε η πιο θεμελιακή απαγόρευση της πολιτισμένης κοινωνίας, με το ναζιστικό κανόνα που υπαγόρευε το φόνο ως «φυλετικό καθήκον»(Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ).
Ο φασισμός στην Ευρώπη και ο ναζισμός στην Γερμανία υπήρξε το καταφύγιο ανθρώπων από φόβο, ανασφάλεια και αδυναμία αντιμετώπισης των σοβαρών οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων του Μεσοπολέμου από το πολιτικό σύστημα, την οικονομική κρίση και την ανεργία τη δεκαετία του 1930. Και είναι αξιοσημείωτο ότι, αν και την επαύριο του Α Παγκοσμίου Πολέμου το κοινοβουλευτικό δημοκρατικό πολίτευμα είχε επικρατήσει σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη, στα τέλη της δεκαετίας του ’30, σχεδόν στο σύνολο των κρατών της κεντρικής, ανατολικής, νότιας και νοτιανατολικής Ευρώπης είχαν εγκαθιδρυθεί αυταρχικά και φασιστικά καθεστώτα, που παραβίαζαν αρχές, πρακτικές και αξίες της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Όμως, πέρα από τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες που συνέβαλαν στην εμφάνιση του φασισμού, η ανοχή έναντι των φασιστικών πρακτικών και προκλήσεων από μεγάλη μερίδα της κοινωνίας ευνόησαν και επιτάχυναν, ακόμη, περισσότερο την εξάπλωση και την εδραίωσή του.
Σήμερα, η αξία της ιστορικής γνώσης, η αξία του να θυμόμαστε τις τραγωδίες του παρελθόντος έγκειται, αφενός, στο να τιμήσουμε τους προγόνους μας που αντιστάθηκαν με ξεχωριστό θάρρος και ανδρεία, για να προασπίσουν την πατρίδα και την αξιοπρέπειά τους, αλλά αφετέρου να προβληματιστούμε για τα αίτια που τις δημιούργησαν. Σε μια Ευρώπη και σε μια Ελλάδα που κλυδωνίζεται από κρίση οικονομική, αλλά πρωτίστως κοινωνική και πολιτισμική, από κρίση οραμάτων και αξιών, ήδη, βλέπουμε να ανδρώνονται νεοναζιστικά μορφώματα και φασιστικές πρακτικές, που θυμίζουν άλλες εποχές και θέτουν σε κίνδυνο τις δημοκρατικές κατακτήσεις χρόνων, προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ζωή. Επειδή, λοιπόν, ο ναζισμός και οι φασιστικές πρακτικές δεν αφορούν μόνο μια συγκεκριμένη ιστορικά στιγμή, αλλά είναι μια πρακτική που καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα σε κάθε χώρο και χρόνο, έχουμε την υπέρτατη ευθύνη να διατηρήσουμε και να κληροδοτήσουμε την αντίσταση στο φασισμό ως υπέρτατο δικαίωμα και αξία που σημαδεύει τις ζωές μας.
Ο Δήμος Ανωγείων συνδέει τη μνήμη της 69ης επετείου του Ολοκαυτώματος των Ανωγείων με μια σειρά εκδηλώσεων που πλαισιώνουν ένα αντιφασιστικό τριήμερο, καθώς, έτσι, μόνο μπορεί να συνδεθεί η ιστορική μνήμη και η θυσία των ηρώων μας, οι αγώνες των προγόνων μας για αγωνιστικότητα και αντίσταση σε κάθε μορφή φασισμού.
Σήμερα, λοιπόν, που όχι μόνο η Ελλάδα, αλλά ολόκληρη η Ευρώπη ταλανίζεται από πολύμορφες κρίσεις και, όπως παρατηρεί ο Γερμανός φιλόσοφος J. Habermas, η πολιτική αλληλεγγύη είναι ζητούμενο, μιας και η εμβάθυνση μιας θεσμοθετημένης συνεργασίας απαιτεί περισσότερη δημοκρατία στην Ευρώπη, ο φασισμός και ο νεοναζισμός την υπονομεύουν ακόμα περισσότερο. Τα φασιστικά μορφώματα επιδίδονται σε πράξεις βίας και χυδαιότητας σε όποιον δεν έχει το ίδιο χρώμα, το ίδιο θρήσκευμα, με πρόσχημα τη δήθεν εθνικοφροσύνη και το υποκριτικό ενδιαφέρον για το μέλλον του τόπου. Κάνουν, πλέον, ρητή προπαγάνδα και στα σχολεία κατά των μεταναστών και η ρατσιστική βία έχει πάρει διαστάσεις έξαρσης.
Πλάι στην οικονομική κρίση, στην ανεργία, η εμφάνιση του νεοναζισμού αποτελούν τον παραλογισμό ενός πολιτισμού που δεν παύει να επαίρεται για τις κατακτήσεις του. Αν δεχθούμε τη διαπίστωση του Ε.Μορέν, ότι ο πολιτισμός είναι συνυφασμένος με την βαρβαρότητα, όλοι εμείς, πολιτεία, φορείς, εκκλησία, εκπαιδευτικοί, γονείς, έχουμε υποχρέωση απέναντι στα παιδιά μας, απέναντι στους αγώνες των προγόνων μας, να μην αδιαφορήσουμε, ούτε να ανεχθούμε τέτοια φαινόμενα, αλλά με σύνεση και νηφαλιότητα, με κριτική σκέψη και επιχειρήματα να υπερασπίσουμε εκείνες τις αξίες και τις αρχές που προάγουν τη δημοκρατία, προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Να προστατεύσουμε τη διαφορετικότητα, το δικαίωμά του κάθε ανθρώπου στην άλλη άποψη, το δικαίωμά του στην εργασία, στην υγεία δείχνοντας μηδενική ανοχή στην καταπάτηση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Κυρίες και Κύριοι, Αγαπητοί Συγχωριανοί,
Συμπερασματικά μιλώντας και ανατρέχοντας σε ένα κείμενο του Μ.Χατζηδάκι του 1993, θα λέγαμε ότι
«ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας, χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του. Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους είναι η Παιδεία…»Η αληθινή παιδεία που στηρίζεται στην κριτική σκέψη, στην πνευματικότητα, στον ουσιαστικό αναστοχασμό της ιστορικής μνήμης στη γνώση του παρελθόντος που έχει πυξίδα τις αρχές και τις αξίες των ηρώων προγόνων μας, γιατί εκείνος «που δεν θυμάται την ιστορία του, είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει(G.Santayana).
Τιμή και Δόξα στους Νεκρούς Ήρωες
Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Χρόνια σας Πολλά»